Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach

Przed odkryciem antybiotyków tysiące ludzi umierało z powodu zakażeń bakteryjnych, takich jak zapalenie płuc, sepsa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub infekcje po zabiegach chirurgicznych. Antybiotyki były jednym z najważniejszych odkryć terapeutycznych w historii medycyny. Zrewolucjonizowały sposób leczenia pacjentów z infekcjami bakteryjnymi i przyczyniły się do zmniejszenia śmiertelności i zachorowalności na choroby bakteryjne. Są niezbędnym narzędziem współczesnej medycyny, a powszechne procedury, takie jak przeszczepy, chemioterapia nowotworów oraz zabiegi w różnorodnych działach chirurgii nie mogłyby być wykonywane bez ich dostępności. Niestety zaledwie 75 lat po szerokim wprowadzeniu penicyliny, pierwszego antybiotyku, stoimy przed faktem braku skutecznych leków do leczenia niektórych infekcji bakteryjnych. Jest to spowodowane narastającą antybiotykoopornością, która przez lekarzy i naukowców nazywana jest cichą pandemią XXI wieku.

 Dlaczego oporność drobnoustrojów na antybiotyki wzrasta?

• Nadmierne i/lub niewłaściwe stosowanie antybiotyków w medycynie, weterynarii, a także w wielu krajach w hodowli zwierząt to główne czynniki odpowiadające za wzrost antybiotykooporności. Przyczynia się do tego nieracjonalne przepisywanie antybiotyków, jak też nieprzestrzeganie zaleceń przez pacjentów, w tym przyjmowanie antybiotyków w niewłaściwych odstępach czasu, zbyt krótko i niezgodnie z zaleceniami lekarza. Często antybiotyki są nieprawidłowo przepisywane na leczenie zakażeń wirusowych. Antybiotyki są również często nadużywane w tuczu zwierząt.
• Brak dostępu do czystej wody, urządzeń sanitarnych i higieny zarówno dla ludzi, jak i zwierząt sprzyja rozprzestrzenianiu się zakażeń lekoopornych.

Wychodząc naprzeciw tym problemom, dwie organizacje: Europejskie Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC ang. European Centre for Disease Prevention and Control) oraz Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, ang. World Health Organization) opracowały i wdrożyły zalecenia zwiększające świadomość społeczeństwa i pracowników ochrony zdrowia, weterynarii, ochrony środowiska i administracji państwowej na temat oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, w tym na antybiotyki. ECDC w roku 2008 ustanowiła Europejski Dzień Wiedzy Antybiotykach (EAAD, ang.European Antibiotic Awareness Day), który corocznie jest obchodzony w krajach Unii Europejskich dnia 18 listopada. Z kolei w dniach 18-24 listopada każdego roku obchodzony jest Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach (WAAW, ang. World Antibiotic Awareness Week), ustanowiony przez WHO w roku 2015.

Pamiętajmy! Antybiotykooporność jest zagrożeniem dla zdrowia i życia nas wszystkich. Skuteczność antybiotyków, a więc możliwość leczenia zakażeń i chorób bakteryjnych zależy od rozsądnego ich stosowania.

Zadania Pacjenta w zapobieganiu narastania oporności na antybiotyki:

1. stosuj antybiotyki tylko wtedy, gdy zostały przepisane przez lekarza.
2. nie żądaj antybiotyków, jeśli lekarz twierdzi, że ich nie potrzebujesz.
3. stosując antybiotyki, postępuj zgodnie z zaleceniami lekarza – sam nie skracaj terapii.
4.  nie udostępniaj ani nie używaj antybiotyków pozostałych po poprzedniej terapii.
5. zapobiegaj infekcjom poprzez regularne mycie rąk, higieniczne przygotowywanie posiłków, unikanie bliskiego kontaktu z chorymi, aktualizację szczepień i uprawianie bezpiecznego seksu.
6. przygotowuj żywność w sposób higieniczny (utrzymuj czystość, oddzielaj surową i ugotowaną żywność, dokładnie gotuj, utrzymuj żywność w bezpiecznej temperaturze, używaj bezpiecznej wody i surowców) oraz wybieraj żywność, która została wyprodukowana bez użycia antybiotyków w hodowli zwierząt.

Zadania Personelu medycznego w zapobieganiu narastania oporności na antybiotyki:

1. zapobiegaj infekcjom przez stosowanie czystych rąk, narzędzi i środowiska.
2. przepisuj i wydaj antybiotyki tylko w uzasadnionych sytuacjach.
3.  monitoruj i zgłaszaj infekcje wywołane przez oporne na antybiotyki drobnoustroje.
4. rozmawiaj z pacjentem o tym, jak prawidłowo przyjmować antybiotyki, oporności na antybiotyki i niebezpieczeństwach związanych z niewłaściwym ich stosowaniem.
5. rozmawiaj z pacjentem o zapobieganiu infekcjom (szczepienia, mycie rąk, bezpieczniejszy seks i zakrywanie nosa i ust podczas kichania).